Πελίτι: 17 χρόνια για την διάσωση των ντόπιων σπόρων

Η εισήγηση του Κώστα Μαντά, συντονιστή  της τοπικής ομάδας  Πελίτι, Αρχαίας Ολυμπίας στην εκδήλωση της 10-11-2012.

Το Πελίτι φύτρωσε  το 1995, από τον Παναγιώτη Σαινατούδη. Αφορμή στάθηκε η γνωριμία με την ντόπια ποικιλία ενός μικρού μαύρου κοντόροκου καλαμποκιού,  που είδε στην αυλή ενός σπιτιού, μοιράζοντας τα προσκλητήρια για το γάμο του αδερφού του. Το όνομά του το Πελίτι το  πήρε από μια βελανιδιά, κάτω από την οποία οραματίστηκε την διατήρηση και άνθιση των ντόπιων ποικιλιών. Πελίτι στην ποντιακή διάλεκτο σημαίνει βελανιδιά.  Σήμερα Παναγιώτης Σαινατούδης  παραμένει ο συντονιστής μαζί με τη σύζυγό του Σοφία, και μαζί με εκατοντάδες εθελοντές  υλοποιούν τις δράσεις του Πελίτι, σε όλη την Ελλάδα.

Το Πελίτι, είναι μια κοινότητα ανθρώπων διαφορετικών που τους ενώνει ένα κοινό ενδιαφέρον: η διατήρηση των ντόπιων σπόρων. Ο σπόρος περικλείει τη γέννηση το θάνατο την ανάσταση, τη ροή του φυσικού κύκλου.

Μια σύντομη αναφορά στην πορεία του Πελίτι

 Από το 1995-2000 διοργανώθηκαν  εξερευνητικές αποστολές.  Έγιναν εκατοντάδες ταξίδια με σκοπό να βρεθούν ντόπιοι   σπόροι.

Το 1999  έγινε η 1^η Πανελλαδικής Γιορτή  Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών με σκοπό να μοιραστούν οι ποικιλίες που βρέθηκαν στις εξερευνητικές αποστολές.

Την επόμενη χρονιά 2000 ξεκίνησε το  Πανελλαδικό δίκτυο Διάδοσης και  Διάσωσης  των Ντόπιων Ποικιλιών. Σκοπός του δικτύου η άμεση επαφή των καλλιεργητών μεταξύ τους

2002  προτείνεται η 7^η Απριλίου ως  μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες

2002 ξεκινάει το  Πανελλαδικό δίκτυο  Ανταλλαγής  Αγαθών κα Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα «από χέρι σε χέρι και από καρδιά σε καρδιά»

2003  το Πελίτι παίρνει Νομική μορφή

2009 ο  Παναγιώτης Σαϊνατούδης, τιμήθηκε ως φύλακας Βιοποικιλότητας  της Μεσογείου, από το Bioversity Internarional και τον Δήμο της Ρώμης, ως αναγνώριση της σημαντικής δουλειάς που  είχε κάνει  για την διασφάλιση της  διατήρησης και χρήσης  της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα.

2009 το Πελίτι αποκτάει τη δική του  Γη στο Μεσοχώρι  Παρανεστίου (6 στρέμματα)

2010  ξεκίνησε η  δημιουργία της τράπεζας σπόρων Πελίτι

2011  στα βραβεία   Gourmet 2010- 2011 γίνεται ειδική μνεία  για τη συμβολή στη διατήρηση της Βιοποικιλότητας, από το Πελίτι

Οι 3 θεματικές δράσεις του Πελίτι

1)      Συλλογή διατήρηση διάδοση ντόπιων ποικιλιών και αυτοχθόνων ζώων

2)      Ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς χρήματα

3)      Δημιουργία μιας οικολογικής κοινότητας

ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΝΤΟΠΙΩΝ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ

Τι κάνει το Πελίτι, για να διασωθούν και να διαδοθούν οι ντόπιοι σπόροι

Δημιούργησε

Τράπεζα σπόρων

Αποστολή της τράπεζας ήταν και είναι  η προστασία και διάσωση των φυτών της ελληνικής βιοποικιλότητας. Οι τοπικές ποικιλίες των καλλιεργούμενων ειδών είναι δημιούργημα της επιλογής των αγροτών και της προσαρμογής τους στο περιβάλλον όπου καλλιεργούνται. 

Σήμερα το Πελίτι, έχει καταφέρει να συλλέξει περίπου 1200 δείγματα ντόπιων ποικιλιών. Φυσικά είναι ελάχιστα σε σχέση με το σύνολο, των ποικιλιών που υπάρχουν στην Ελλάδα. Αλλά και τα προβλήματα είναι πολλά. Κυρίως  σωστής συντήρησης και αποθήκευσης.

Ωστόσο για να μπορέσει η Τράπεζα Σπόρων να γίνει περισσότερο αποτελεσματική και να επιτευχθεί σωστή διαχείριση, καθώς και εξασφάλιση της βιωσιμότητας του Ελληνικού φυτογενετικού υλικού, είναι απαραίτητος ο πολλαπλασιασμός και αναδιανομή μέρους του φυλασσόμενου φυτογενετικού υλικού, σε υπεύθυνους και ευαισθητοποιημένους καλλιεργητές έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η προώθηση της καλλιέργειας των αναντικατάστατων αυτών ποικιλιών, που στήριξαν επί αιώνες τη διατροφή των αγροτικών κοινωνιών και ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας.

Αυτό ακριβώς το ρόλο επιτελούν οι

Διατηρητές ποικιλιών

Οι διατηρητές αναναλαμβάνουν να διατηρούν μια ή περισσότερες ποικιλίες για λογαριασμό του Πελίτι και να επιστρέφουν  ένα μέρος  του σπόρου πίσω. Κυριότερο προσόν, η υπευθυνότητα.

Προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος διατηρητής μιας ποικιλίας είναι

• Να αναλάβει την καλλιέργεια τουλάχιστον μιας παραδοσιακής ποικιλίας
• Να διασφαλίζει την καθαρότητα της ποικιλίας που καλλιεργεί
• Να φροντίζει  να κρατά κάποια  βασικά στοιχεία για την ποικιλία π.χ. πρωιμότητα, χρώμα καρπών κλπ
• Να επιστρέφει ένα μέρος του σπόρου στο Πελίτι
• Να εργάζεται σε   εθελοντική βάση

 Υποχρεώσεις του Πελίτι προς τους διατηρητές

• Να παρέχει  ντόπιους σπόρους, αν δεν έχουν
• Πληροφορίες για την καλλιέργεια
• Να φέρνει σε επαφή τους καλλιεργητές μέσα από συναντήσεις και εκδηλώσεις κλπ
• Να μην δημοσιεύει τα ονόματα και τα στοιχεία των διατηρητών

Όμως ο χρόνος τρέχει και κάθε μέρα εξαφανίζονται περίπου 4 είδη φυτών,  ζητάμε   επομένως τη στήριξη όλων ώστε η τράπεζα σπόρων να εμπλουτιστεί και να παραμείνει στις επόμενες γενιές.

Τοπικές ομάδες  Πελίτι

Λειτουργούν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς μεταφέρουν το μήνυμα για την βιοποικιλότητα σε κάθε γωνιά της χώρας. Μπορούν  πιο εύκολα να διασώσουν ντόπιες σπάνιες  ποικιλίες που φύονται σε μια περιοχή, λόγω πρόσβασης. . Έτσι π.χ. σώθηκαν δυο σπάνιες ποικιλίες,  το μονόκκοκο σιτάρι Καπλουτζάς το οποίο καλλιεργείται 8000 χρόνια και  το  στενοκούκι Ιθάκης, το οποίο ακόμα και ο Όμηρος αναφέρει ότι καλλιεργούσε ο Λαέρτης ο πατέρας του Οδυσσέα. Οι τοπικές ομάδες προωθούν την επαφή των ντόπιων καλλιεργητών  την ανταλλαγή απόψεων κλπ.  Επίσης οι τοπικές ομάδες μεταξύ τους,  συνεργάζονται  ανταλλάσοντας εμπειρίες, σπόρους κλπ .  Η δική μας ομάδα, με κέντρο  την Ηλεία, δραστηριοποιείται και εκτός νομού, αφού   μέχρι στιγμής είναι η μόνη ομάδα του Πελίτι, στην Πελοπόννησο. Τιμής ένεκεν, δώσαμε το όνομα της Αρχαίας Ολυμπίας. Οποιοσδήποτε θέλει  να βοηθήσει τις δράσεις μας, είναι ευπρόσδεκτος και  ας αφήσει το όνομά του έξω στην γραμματεία.

Συμμετοχή σε γιορτές συναντήσεις, εργαστήρια κλπ

Το Πελίτι και όλες οι  τοπικές ομάδες, παίρνουν μέρος σε δεκάδες γιορτές, ομιλίες, εκδηλώσεις εργαστήρια κλπ σε όλη την χώρα που πραγματοποιούνται με τη συνεργασία πολλών φορέων. Μία από αυτές είναι και η σημερινή. Είναι τόσες πολλές οι εκδηλώσεις που δεν έχει νόημα να τις απαριθμήσουμε. Να ξέρετε ότ μπορείτε να βρείτε τις εκδηλώσεις που  ‘τρέχουν’ στο  www.peliti.gr

Το Πελίτι  συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις 

Σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι  πολλοί εκείνοι που ενδιαφέρονται για την βιοποικιλότητα. Η συνάντηση μαζί τους, η  συζήτηση, η ανταλλαγή εμπειρίας, μας κάνει όλους περισσότερο ικανούς να αντιμετωπίσουμε αναμφισβήτητες δυσκολίες.  Εδώ να θυμίσουμε  ότι το Πελίτι, έχει διακριθεί και έχει βραβευτεί.

Εκδόσεις Πελίτι –εκδοτικές συνεργασίες

Κατά τόπους αγροκτήματα

Κυκλοφορεί κάθε Σεπτέμβρη. Είναι η σημαντικότερη έκδοση, γιατί μπορείτε να βρείτε α) δίκτυο καλλιεργητών που διατηρούν παραδοσιακές ποικιλίες β) δίκτυο κτηνοτρόφων που εκτρέφουν  αυτόχθονες αγροτικές φυλές ζώων.

Κάθε φορά μας ρωτάτε, ‘που μπορούμε να βρούμε ντόπιους σπόρους?’ ένας από τους τρόπους είναι να απευθυνθείτε στους καλλιεργητές που είδη έχουν. Αυτοί περιλαμβάνονται  στα ‘κατά τόπους αγροκτήματα’.

Ένα άλλο βιβλίο είναι η "Η παραδοσιακή καλλιέργεια λαχανικών και τα μυστικά της" του Γεωργίου Κηπουρού. Για να μάθουμε ή να θυμηθούν οι παλιότεροι πως είναι η καλλιέργεια, χωρίς λιπάσματα – και .

Συνεργασία με φορείς εκπαίδευσης

Έχουν ως σκοπό να κατανοήσουν  τα μικρά παιδιά, την σημασία διατήρησης των ντόπιων ποικιλιών. Χρησιμοποιούμε παιχνίδι, τραγούδι,   θεατρικό κλπ.

Συνεργασία με τα Κέντρα Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

Χρόνια τώρα  είναι πολλές οι δράσεις που από κοινού μοιραζόμαστε.

7^η Απριλίου μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες

Με την ευκαιρία της 7^η Απριλίου,  μέρας αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες, γίνονται πολλές εκδηλώσεις κλπ. για την ενημέρωση του κόσμου. Ταυτόχρονα, με αφορμή αυτή την ημέρα,  και τα ΜΜΕ, αφιερώνουν χρόνο ή χώρο στα έντυπά τους  για να παρουσιάσουν το πρόβλημα της εξαφάνισης των ντόπιων ποικιλιών και τις προσπάθειες για την διατήρησή του. Η 7η Απριλίου πέρασε και τα σύνορα της Ελλάδας και έφτασε στη γειτονική Τουρκία, στην Αγγλία,  στην Μακρινή Ινδία και το Μπαγκλαντέζ, κ.α.

Αφήσαμε για το τέλος την

Πανελλαδική  γιορτή ανταλλαγής ντόπιων  ποικιλιών

 Γίνεται μια φορά το χρόνο. Φιλοξενείται στη γη του  Πελίτι, στο Παρανέστι Δράμας. Εκει θα   βρείτε καλλιεργητές από κάθε μέρος της χώρας, αλλά και άτομα από το εξωτερικό. Φέτος, πέρασαν 7000 άτομα.   Βασικός σκοπός της γιορτής, είναι η αλληλογνωριμία των καλλιεργητών, η ανταλλαγή απόψεων πάνω στο θέμα των ντόπιων ποικιλιών και βεβαίως η ανταλλαγή σπόρων. Εδώ να σημειώσουμε ότι όλα γίνονται σε εθελοντική βάση και δωρεάν.

Παράλληλα όμως, υπάρχει ενημέρωση και για επιμέρους θέματα που συνήθως ενδιαφέρουν τους συμμετέχοντες. Κάθε χρόνο, η γιορτή γίνεται το πρώτο Σάββατο μετά το Πάσχα

Θα μιλήσουμε  λίγο  για την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών του Πελίτι. Ξεκίνησε  το 2002.  Η αφορμή δόθηκε  από το βιβλίο, «επαναστάτες της συνείδησης». Η βασική μας αρχή είναι ότι ο καθένας προσφέρει αυτό που μπορεί. Έτσι όλους  μας διακατέχει το συναίσθημα, πως έχουμε τα πάντα, χωρίς να κατέχουμε τίποτα. Τα άτομα που παίρνουν μέρος στο δίκτυο ανταλλαγής του Πελίτι, είναι από όλη την Ελλάδα, ανταλλάσουν πολλά και διαφορετικά πράγματα και θα τα βρείτε όλα συγκεντρωμένα στο  ‘Από χέρι σε χέρι και  από καρδιά σε καρδιά’ που αποτελεί ένθετο του βιβλίου που εκδίδεται κάθε χρόνο,  το ‘ Κατά τόπους αγροκτήματα’  

Πως μπορείτε  να βρείτε ντόπιους  σπόρους

• Έρευνα. Είναι πολλοί οι άνθρωποι δίπλα μας που έχουν κρατήσει ντόπιες ποικιλίες. Έχει σημασία να ρωτάμε. Πάντα θα βρίσκουμε σπόρους, εφόσον απευθυνθούμε   σε αγρότες, κυρίως ορεινών περιοχών
• Κατά τόπους αγροκτήματα. Στο βιβλίο αυτό, θα βρείτε ονόματα και διευθύνσεις καλλιεργητών που καλλιεργούν ντόπιες ποικιλίες. Αν έχουν σπόρους, συνήθως δίνουν δωρεάν.

Πως μπορείτε να στηρίξετε το Πελίτι

• Να γίνετε διατηρητές ποικιλιών που κινδυνεύουν να χαθούν
• Να συλλέγετε σπόρους από παραδοσιακές ποικιλίες και να μας τις στέλνετε
• Να συμμετέχετε στα δίκτυα του Πελίτι
• Να προσφέρετε εθελοντική εργασία
• Να γίνετε οικονομικοί υποστηρικτές

Εδώ να τονίσουμε  ότι τα έσοδα του Πελίτι, είναι μόνο από τις πωλήσεις των εκδόσεων και κυρίως του βιβλίου «Κατά τόπους αγροκτήματα» και από την οικονομική βοήθεια φίλων. Δεν έχει δεχτεί επιχορηγήσεις φανερές ή κρυφές από το κράτος και ο λόγος είναι να μην υπάρχει δέσμευση.

Με την ευκαιρία θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους βοήθησαν στην πραγματοποίηση της σημερινής εκδήλωσης, βοηθώντας οικονομικά

Στηρίζοντας το Πελίτι βοηθάτε

• Στη διατήρηση της βιοποικιλότητας στη χώρα μας  και στον πλανήτη
• Να φτάσουν οι ντόπιες ποικιλίες στα χέρια των παιδιών μας
• Να διατηρηθεί η ελευθερία των σπόρων
• Να διατηρηθεί η αυτάρκεια  και η αυτονομία των αγροτών

Τι μπορούμε  να κάνουμε;

Προσπαθούν να μας κάνουν να πιστέψουμε πως είμαστε ανίσχυροι. Και όμως. Η δύναμη, είναι δική μας. Εμείς είμαστε οι δυνατοί. Εμείς είμαστε εκείνοι που αποφασίζουμε, και επηρεάζουμε το μέλλον όλων μας. πως? επιλέγοντας ποια προϊόντα θα αγοράσουμε.

Με κάθε αγορά μας, αποφασίζουμε, ποιον, τι θα στηρίξουμε

Π.χ. 

·         Κάθε φορά που επιλέγουμε να αγοράσουμε και να φάμε προϊόντα που προέρχονται από υβρίδια, δίνουμε χρήματα στις εταιρίες που  κινούν τα υβρίδια

·         Κάθε φορά που επιλέγουμε να αγοράσουμε προϊόντα  από το εξωτερικό π.χ. λεμόνια Αργεντινής, δίνουμε δουλειά σε εκείνη τη χώρα και όχι στη δική μας

·         Κάθε φορά που επιλέγουμε  προϊόν  που παράγεται μακριά από μας.  πχ. Πατάτες από το Νευροκόπι, και όχι Αμαλιάδας, βοηθάμε στην ανάπτυξη των κατοίκων εκείνης της περιοχής και επιβαρύνουμε το περιβάλλον με ο,τι καυσαέριο παράγεται από τη μεταφορά προϊόντων

·         Κάθε φορά που αγοράζουμε από τον έμπορο και όχι από τον παραγωγό απ’ ευθείας, δίνουμε περισσότερα χρήματα στους μεσάζοντες και βοηθάμε στο να διατηρηθεί η ψαλίδα ανάμεσα στις τιμές που απολαμβάνει ο παραγωγός και εκείνες που πληρώνει ο καταναλωτής

Δεν λέμε ότι οτιδήποτε από τα παραπάνω, είναι καλό ή κακό. Εκείνο που λέμε, είναι ότι κάθε στιγμή, μα κάθε στιγμή, αποφασίζουμε, πως θα είναι το μέλλον όλων μας. Εκείνο που   μας λείπει, είναι η συνειδητοποίηση των συνεπειών των πράξεών μας. Δεν συνειδητοποιούμε   τις συνέπειες, για αυτό πιστεύουμε πως είμαστε αδύνατοι. Η αλήθεια όμως είναι   πως με κάθε μας πράξη, επιλέγουμε πως θα είναι το μέλλον, όλων μας.

Το τι επιλογή θα κάνουμε, είναι κάτι που εμείς θα αποφασίσουμε. Αλλά να έχουμε κάθε στιγμή, μπροστά μας, τις συνέπειες των  πράξεών μας. Ποιον ωφελεί η συγκεκριμένη πράξη μας.? Ειδικά όταν αγοράζουμε. Είναι μεγάλη η δύναμη του χρήματος όσο λίγο και αν έχουμε. Ας έχουμε συνείδηση, που το δίνουμε, και ποιον στηρίζουμε με αυτή μας την πράξη.  Από το να περιμένουμε συσσίτια όπου μάλλον θα μας ταίσουν με μεταλλαγμένα, καλύτερα να καλλιεργήσουμε τη γή μας, όπως για χιλιάδες χρόνια έκαναν οι πρόγονοί μας.

Ας αφήσουμε την απογοήτευση και την αμηχανία των καιρών και ας κάνουμε κάτι

Αντί να γκρινιάζεις για το σκοτάδι, άναψε ένα φως